Nâng cao chất lượng thanh long Việt Nam để xuất khẩu

Ông Nguyễn Quốc Mạnh, Trưởng phòng Cây ăn quả và cây công nghiệp, Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT), cho hay, trong thời gian dài, Việt Nam luôn đứng số 1 về cả diện tích trồng và sản lượng thanh long xuất khẩu Hiện, Việt Nam có 55.000ha trồng thanh long, sản lượng đạt khoảng 1,3 triệu tấn/năm. Trong khi, Trung Quốc có 67.000ha thanh long, sản lượng đạt 1,6 triệu tấn.

Năm 2022, diện tích trồng thanh long trên địa bàn cả nước đạt gần 55 nghìn ha, sản lượng 1,285 triệu tấn thuộc nhóm tám cây ăn quả có quy mô sản xuất lớn nhất.

Cây thanh long được trồng nhiều nhất ở các tỉnh như: Bình Thuận chiếm 50,73% diện tích cả nước, tiếp đến là Tiền Giang 16,42%, Long An là 15,15% còn lại là các địa phương khác. Tính trên phạm vi ba tỉnh: Bình Thuận, Long An, Tiền Giang cơ cấu giống thanh long giống vỏ đỏ ruột trắng khoảng 55%, giống vỏ đỏ ruột đỏ khoảng 40%, giống khác chiếm 5%.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Thuận Phan Văn Tấn cho biết, toàn tỉnh hiện có gần 28.000 ha trồng thanh long với hơn 500 tổ hợp tác và khoảng gần 10.000 hộ.

Nước ta có điều kiện đất đai, khí hậu phù hợp cho phát triển sản xuất thanh long hàng hóa; có lợi thế sản xuất rải vụ thu hoạch nhờ áp dụng kỹ thuật chong đèn nên thanh long cho thu hoạch quanh năm. 

Hơn nữa, sản xuất thanh long đã hình thành được các vùng tập trung, tạo điều kiện áp dụng tiến bộ kỹ thuật, tổ chức liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm giúp tăng khả năng cạnh tranh cho mặt hàng này khi xuất khẩu.

Qua thống kê, 80-85% sản lượng thanh long hàng năm phục vụ xuất khẩu. Thanh long hiện xuất khẩu vào 40 nước và vùng lãnh thổ, trong đó thị trường tiêu thụ chính là các nước châu Á. Ngoài thị trường châu Á, trong thời gian tới, để thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường EU.

Nâng cao giá trị để xuất khẩu

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thành Nam nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát huy tiềm năng, lợi thế các vùng sinh thái, đặc biệt tại các tỉnh trọng điểm trồng thanh long là Bình Thuận, Long An, Tiền Giang. Đồng thời, cần thiết nâng cao chất lượng, gia tăng giá trị, tăng cường khả năng cạnh tranh, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Theo Thứ trưởng Trần Thành Nam, một trong các chiến lược quan trọng là tổ chức lại ngành hàng thanh long theo hướng hợp tác, liên kết chặt chẽ theo chuỗi giá trị (bao gồm nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp và nhà phân phối), tiếp cận thị trường xuất khẩu, giảm thiểu rủi ro thị trường và sản xuất. Sự chuyển đổi này đòi hỏi hệ thống quản lý hiện đại, thúc đẩy tính minh bạch thông qua chuyển đổi số trong quy trình sản xuất,  tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, trong đó, có cả công việc mới.

Đó là theo dõi các yếu tố quan trọng như dấu chân carbon của trái thanh long - yêu cầu tất yếu của các xu hướng nông nghiệp và thực phẩm xanh nhằm đáp ứng các cam kết quốc tế mới và chiến lược hành động quốc gia hướng tới một tương lai bền vững với mức phát thải ròng bằng "0".

Cùng với đó, cần cập nhật thông tin về những thay đổi trong tiêu chuẩn, yêu cầu thị trường và thương mại quốc tế nhằm mở rộng và đa dạng hóa hợp tác thương mại ở các thị trường mới nổi như Liên minh châu Âu, Mỹ, Canada, Hà Lan, New Zealand, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Theo đại diện Cục Xuất nhập khẩu, trước mắt, cần đẩy mạnh quảng bá sản phẩm, giới thiệu giá trị về mặt sức khỏe của thanh long, thúc đẩy tiêu dùng nội địa. Thanh long phải xây dựng được thương hiệu như xoài Lai Vung (Đồng Tháp) tại thị trường trong nước.

Ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hiệp hội rau quả Việt Nam, đề xuất ngành nông nghiệp tập trung tổ chức lại sản xuất thanh long, đi vào chiều sâu trên diện tích còn lại, không mở rộng thêm diện tích mới. Đồng thời, các địa phương không để thanh long bị cây trồng khác thay thế.

Theo ông, cần tạo ra những sản phẩm có chất lượng cao, cải thiện sức cạnh tranh của thanh long Việt Nam bằng nâng cao chất lượng, sản phẩm an toàn, giảm giá thành và tận dụng các khoảng thời gian trong năm mà Trung Quốc không sản xuất được để xuất khẩu.

Ngoài Trung Quốc, doanh nghiệp cần tìm thị trường mới cho thanh long hoặc đa dạng hoá sản phẩm chế biến từ thanh long, đáp ứng cho Mỹ, châu Âu... Đây là những nơi có nhu cầu rất lớn về sản phẩm chế biến.