Ngày 5/12, Bộ Nội vụ phối hợp với Hiệp hội Khoa học Hành chính Việt Nam tổ chức hội thảo khoa học phân quyền, phân cấp trong cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy.

Tìm giải pháp xử lý những rào cản về phân cấp phân quyền

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long cho biết, vấn đề phân quyền, phân cấp trong quản lý nhà nước là một trong những nội dung quan trọng nhằm phân định quyền hạn theo từng cấp, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý, đặc biệt, trong bối cảnh xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Trải qua 7 năm thực hiện Nghị quyết 18, khóa 12, việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả đã đạt được những kết quả quan trọng.

Tuy nhiên vẫn còn một số hạn chế, trong đó đặc biệt, việc phân quyền, phân cấp giữa Trung ương, Chính phủ với chính quyền địa phương là chưa thực chất, chưa đồng bộ, hợp lý, chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ của kỷ nguyên mới, làm chậm tiến trình phát triển đất nước. Điều này cũng dẫn đến cơ chế xin – cho, dễ nảy sinh tham nhũng, lãng phí và tiêu cực.

bonoivu.jpg
Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long và TS Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam chủ trì hội thảo. Ảnh: Văn Điệp

Thứ trưởng Nội vụ nhấn mạnh, trước yêu cầu cấp bách của cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả của hoạt động bộ máy từ trung ương đến địa phương, việc đẩy mạnh phân quyền, phân cấp giữa Chính phủ, chính quyền địa phương đóng vai trò then chốt, tạo động lực thúc đẩy phát triển, là điều kiện tiên quyết để tổ chức bộ máy tinh – gọn – mạnh – hiệu năng – hiệu lực – hiệu quả như chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Qua đó, bảo đảm xây dựng quản trị quốc gia hiệu quả, sự quản lý thống nhất của Chính phủ và phát huy được vai trò, trách nhiệm, hiệu quả của chính quyền địa phương.

Lãnh đạo Bộ Nội vụ bày tỏ mong muốn lắng nghe các ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý, nhất là các giải pháp xử lý những rào cản, thực trạng về phân cấp phân quyền hiện nay.

Trên cơ sở này tổng kết, đưa ra những kiến nghị, đề xuất, các giải pháp nhằm thực hiện hiệu quả hơn cơ chế này, tạo tiền đề đổi mới và phát triển đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

TS Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ nhận định, phân cấp, phân quyền trong bộ máy nhà nước vừa phát huy tính chủ động, tự quyết, tự làm và tự chịu trách nhiệm của địa phương, vừa bảo đảm tính thống nhất trong quản lý quốc gia của Trung ương.

“Phân cấp, phân quyền hợp lý sẽ thúc đẩy sự phát triển, thực hiện được mục tiêu “tinh - gọn - mạnh - hiệu năng -hiệu lực - hiệu quả” của toàn bộ hệ thống tổ chức. Ngược lại, sẽ kìm hãm sự phát triển của từng địa phương và của cả đất nước”, TS Trần Anh Tuấn nhấn mạnh.

Ông cho rằng, trong cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy lần này, phân cấp, phân quyền giữa nhà nước trung ương với chính quyền địa phương là vấn đề vừa cấp bách, vừa then chốt, có tính đột phá chiến lược, xóa bỏ các “điểm nghẽn” để từng địa phương và cả đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển giàu mạnh.

Bộ máy đông quá, dân không chịu nổi

Nguyên Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Lê Doãn Hợp nhấn mạnh, muốn tinh gọn bộ máy, giảm biên chế thì phải phân cấp, phân quyền.

“Tinh giảm là gấp rút rồi, bộ máy đông quá, dân không chịu nổi. Ở Việt Nam 9-10 người dân “nuôi” 1 người hưởng lương ngân sách, trong khi Trung Quốc là 170, Nga là 200, Mỹ là 400, Nhật Bản 700", ông Hợp so sánh.

Nguyên Bộ trưởng TT&TT cho rằng, việc tinh gọn bộ máy đến giờ mới triển khai thực hiện mạnh mẽ là “quá chậm trễ”.

ledoanhop.jpg
Nguyên Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Lê Doãn Hợp. Ảnh: Văn Điệp

Theo ông Hợp, phân cấp thì phải giảm sự vụ cho cấp trên, kể cả Chính phủ. Cấp trên không nên ôm việc cấp dưới mà nên tăng thẩm quyền cho cấp dưới; đẩy nhanh tiến độ công việc; bảo đảm 3 rõ “rõ việc, rõ người, rõ trách nhiệm”.

Ông cũng nêu rõ, khi phân cấp, phân quyền phải tôn trọng 5 nguyên tắc.

Nguyên tắc đầu tiên là, cấp nào nhận đủ thông tin thì ưu tiên cho cấp đó ra quyết định, không thể có tình trạng một người rất hiểu, đầy đủ thông tin ngồi phân tích, báo cáo cho một người không hiểu gì cả ra quyết định.

Thứ hai, cấp nào chịu trách nhiệm trực tiếp thì cấp đó ra quyết định. Thứ ba, cấp nào hiểu cán bộ và gần cán bộ nhất thì cấp đó ra quyết định. Thứ tư, phân cấp lệ thuộc về đạo đức cán bộ, năng lực cán bộ, tín nhiệm của cán bộ.

“Phân cấp mà không chọn cán bộ thì nguy lắm, trao quyền cho họ mà họ không đủ tiêu chuẩn thì chết”, nguyên Bộ trưởng TT&TT lưu ý.

Nguyên tắc thứ 5 theo ông Hợp là phải chú ý 3 vấn đề quan trọng là: Tài chính, biên chế, và cán bộ. Những việc cần làm sau phân cấp cũng cần được quan tâm như đốc thúc thực hiện, kiểm tra, khen chê kịp thời, kịp thời phát hiện những điều phân cấp mà không đúng để điều chỉnh cho phù hợp với thực tế.

Nhấn mạnh "chậm trễ là do lãnh đạo, chứ không phải do chuyên viên”, ông Hợp chia sẻ thực tiễn, một công văn, nếu chuyển một vụ xử lý với yêu cầu ngày này, ngày kia phải báo cáo bộ trưởng, thì không ai chậm hết. Nhưng nếu viết “kính chuyển vụ tài chính xử lý và báo cáo” thì có khi phải mất 2-3 tháng.

“Điều đó chứng tỏ nhanh hay chậm là do người đứng đầu, chứ không phải bộ máy tham mưu”, ông Hợp phân tích và lưu ý, người đứng đầu đó phải nắm được công việc, dự đoán được công việc và thời gian.

Nguyên Bộ trưởng TT&TT cũng nhìn nhận: "Phân cấp, phân quyền khó lắm, không dễ”. Phân cấp, phân quyền thì quan trọng nhất là cán bộ cấp trên. Bởi, cán bộ cấp trên không chuẩn thì cấp dưới tìm chỗ đứng an lành rất khó, “không mất việc, không mất chức cũng chẳng yên thân”.

“Cấp trên giỏi, mình báo cáo họ hiểu ngay, còn không mình báo cáo mãi cũng không hiểu. Cho nên, phân cấp phải gắn với chọn cán bộ", ông Lê Doãn Hợp nêu trải nghiệm.