Thị xã duy nhất nào của nước ta trực thuộc thành phố?

Hiện nay, thủ đô Hà Nội là thành phố trực thuộc trung ương duy nhất có thị xã trực thuộc là Sơn Tây. Trước đó, Kiến An và Đồ Sơn cũng từng là hai thị xã trực thuộc thành phố Hải Phòng, nhưng nay đã trở thành các quận của Hải Phòng.

Thị xã Sơn Tây nằm ở phía Tây Bắc thành phố Hà Nội, là cửa ngõ phía Tây của Thủ đô, cách trung tâm thành phố Hà Nội 45km. Sơn Tây có nhiều danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử - văn hóa nổi tiếng như: Hồ Đồng Mô, thành cổ Sơn Tây, làng Việt cổ đá ong Đường Lâm, Chùa Mía…

Theo “Thư tịch cổ” (Đại Nam nhất thống chí), Sơn Tây xuất hiện cách đây hơn 500 năm. Tháng 6/1965, thị xã Sơn Tây cùng với các huyện của tỉnh Sơn Tây sát nhập với tỉnh Hà Đông thành tỉnh Hà Tây. Đến năm 1979, thị xã Sơn Tây cùng một số huyện của tỉnh Hà Sơn Bình chuyển về thành phố Hà Nội.

Tháng 10/1991, thị xã Sơn Tây được tách và chuyển về trực thuộc tỉnh Hà Tây. Năm 2006, thành phố Sơn Tây được thành lập.

Tháng 8/2008, Thủ đô được mở rộng địa giới hành chính gồm thành phố Hà Nội, tỉnh Hà Tây, huyện Mê Linh (tỉnh Vĩnh Phúc) và bốn xã thuộc huyện Lương Sơn (tỉnh Hòa Bình). Thành phố Sơn Tây trở về với thủ đô Hà Nội.

Giữa tháng 11/2008, HĐND thành phố Sơn Tây họp bất thường ra nghị quyết đề nghị chuyển đơn vị này thành thị xã. Đề xuất được HĐND Hà Nội thông qua vào cuối năm, Sơn Tây trở lại thành thị xã sau 15 tháng được gọi là thành phố.

Làng cổ Đường Lâm không chỉ là ngôi làng cổ đầu tiên ở Việt Nam được Nhà nước trao bằng Di tích Lịch sử Văn hóa Quốc gia năm 2006 mà còn nức tiếng với danh hiệu mảnh đất địa linh, nhân kiệt - nơi duy nhất “một ấp sinh hai vua” là vua Phùng Hưng và Ngô Quyền. Hiện nay, tại làng cổ Đường Lâm vẫn tồn tại đền thờ Phùng Hưng, đình và lăng Ngô Quyền.

Tỉnh Phú Thọ có thành phố Việt Trì, thị xã Phú Thọ và 11 huyện. Tỉnh Quảng Trị có thành phố Đông Hà, thị xã Quảng Trị và 8 huyện. Đây là hai tỉnh có thị xã trùng tên của nước ta. Trước đây, cả nước có nhiều thị xã trùng tên với tỉnh, nhưng hầu hết đã được nâng cấp lên thành phố.

Cửa Lò (Nghệ An) hiện là thị xã nhỏ nhất tại Việt Nam. Thị xã Cửa Lò được thành lập theo Nghị định 114 của Chính phủ vào ngày 29/8/1994. Diện tích Cửa Lò khoảng 28km2, gấp khoảng 6 lần quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Về mặt hành chính, thị xã Cửa Lò được chia thành 7 phường. Đây cũng là thị xã duy nhất của nước ta chỉ có phường, không có xã.

Đến tháng 8/2022, Nghệ An thông báo phương án mở rộng địa giới thành phố Vinh. Do đó, thị xã Cửa Lò cùng 6 xã khác có khả năng sẽ sáp nhập và thuộc quản lý của thành phố.